Kaldıraç Nedir?

Kaldıraç, hem geleneksel hem de merkeziyetsiz finansta nispeten düşük başlangıç sermayesiyle büyük kârların (veya kayıpların) elde edilmesini sağlayan teknik bir kavramdır. Kaldıraç pozisyonundan yararlanarak sunulan önemli getiri potansiyeli bir yandan da doğrudan yatırımdan daha yüksek riskler taşır.

Kaldıraç terimi, belirli bir miktarda sermaye yatırımının finansal sonuçlarını artıran çeşitli teknikleri ifade eder. Bunu gerçekleştirebilmek için borçlanma yoluna veya opsiyon sözleşmeleri gibi düzenlemelere gidilebilir.

Bir yatırımcı fon borç alarak satın alma gücünü artırabilir. Daha sonra, değerinin artacağını düşündüğü bir varlığı satın almak için bu ekstra fonları kullanabilir ve böylece bu varlığa yalnızca ilk sermayesi ile yatırım yapmaktan daha yüksek getiri sağlamış olur.

Örneğin, Yatırımcı A, fiyatı bir ay boyunca %5 değer kazanan 1.000 dolarlıklık bir hisse senedi satın alarak 50 dolarlık bir kâr elde eder. B yatırımcısı 1.000 dolara karşı 1:10 (veya %10 marj) oranında borç alır ve aynı hisse senedinden 10.000 doları satın almaya devam eder. Aynı %5’lik artış, 500$'lık bir kâr yaratmış olur ve Yatırımcı B, başlangıç sermayesinden çok daha büyük bir getiri elde ederek borç alınan tutarı ve faizi geri öder.

Aynı şekilde, fiyatta %5’lik bir düşüş olması durumunda her iki yatırımcının da zarar edeceğini ve Yatırımcı B’nin kayıplarının daha fazla olacağını tahmin etmek kolaydır. Zararlar teminat tutarına yaklaştıkça borç veren borçludan ya daha fazla sermaye yatırmasını ya da borcunun bir kısmını geri ödemesi için pozisyonlarının bir kısmını satmasını talep edecektir. Böyle bir durumda standart faizin yanı sıra ceza ücretleri de gelebilir.

Yukarıdakiler basit örneklerdir ancak uygulamada yatırımcılar genellikle bir varlığın fiyatındaki düşüşün çeşitli farklı yatırımlar arasında domino etkisine neden olabileceği karmaşık kaldıraç sistemleri kurarlar. Bu şekilde yüksek kaldıraçlı konumda bulunan bir yatırımcı doğrudan bir yatırım için maksimum kayıp olan ilk teminattan çok daha fazlasını kaybeder.

Geleneksel finansta var olan tüm kaldıraç araçlarının DeFi’de de benzerleri vardır: borçlanma, opsiyon ve hatta kaldıraçlı tokenlar gibi yeni kavramlar.

Yeni ve yenilikçi bir alan olan DeFi’ın doğası gereği değişkenliği göz önüne alındığında, birinin pozisyonundan borçlanma yoluyla yararlanma, teminatın değerinin borç alınan miktardan daha büyük olduğu bir aşırı teminatlandırma konumunda yapılmalıdır. Bu durum teminat varlıklarında likidasyon ile sonuçlanabilecek büyük fiyat dalgalanmalarının meydana gelme durumunda borç verenin fon kaybetme riskini ortadan kaldırmayı sağlar.